“Pjesëmarrja Aktive e Qytetarëve në Bashkësitë Lokale përfaqëson themelin e pjesëmarrjes demokratike”
Në demokracitë përfaqësuese, përfshirja aktive e qytetarëve është thelbësore për forcimin e parimeve dhe vlerave që mbështesin qeverisjen demokratike. Ndërsa zyrtarët e zgjedhur marrin vendime në emër të qytetarëve, pjesëmarrja e drejtpërdrejtë e qytetarëve shton një shtresë të rëndësishme angazhimi dhe përgjegjësie. Kjo siguron që zërat e ndryshëm të shoqërisë të dëgjohen, duke nxitur një ambient politik gjithëpërfshirës dhe të përgjegjshëm.
Në botën e ndërlikuar të sotme, dialogu kuptimplotë ndërmjet qytetarëve, grupeve të interesit dhe përfaqësuesve të zgjedhur është më efektiv në nivelin bazë të demokracisë—atë lokal. Demokracia e fortë lokale është thelbësore për shëndetin e përgjithshëm të sistemit demokratik. Çdo individ në një bashkësi lokale duhet të ketë mundësinë të përfshihet si qytetar aktiv, duke fituar përvojën e nevojshme për pjesëmarrje në nivele më të larta dhe duke zhvilluar një kulturë politike demokratike (Plostajner Z., Mendes I., “Pjesëmarrja e Qytetarëve”). Siç theksojnë Sadikoviq dhe Pejanoviq, “pjesëmarrja politike e qytetarëve në shoqëritë demokratike është veçanërisht e dukshme në bashkësitë lokale, ku individët kanë interesa të drejtpërdrejta dhe mundësi më të mëdha për të ndikuar dhe zbatuar politikat publike” (Teoritë dhe praktikat moderne të demokracisë pjesëmarrëse në bashkësitë lokale, 2022).
Rëndësia e bashkësive lokale për vendosjen e standardeve demokratike dhe nxitjen e aktivizmit qytetar është njohur nga teoricienët kyç të demokracisë. Alexis de Tocqueville, në veprën Demokracia në Amerikë (1835), theksonte potencialin e bashkësive lokale për kultivimin e parimeve demokratike, duke thënë:
“Komuna, si ndarja më e vogël e një komuniteti, duhet të ekzistojë në të gjitha kombet… Kuvendet lokale të qytetarëve përbëjnë forcën e kombeve të lira. Takimet qytetare janë për lirinë ajo që janë shkollat fillore për shkencën; ato e sjellin atë pranë popullit, duke i mësuar si ta përdorin dhe si ta shijojnë. Një komb mund të krijojë një sistem qeverisjeje të lirë, por pa shpirtin e institucioneve komunale, nuk mund të ketë shpirtin e lirisë.”
Vëzhgimet e Tocqueville mbeten të vlefshme edhe sot, duke theksuar rëndësinë e decentralizimit të pushtetit deri në nivelin më të ulët—bashkësitë lokale—për të nxitur zhvillim të vërtetë demokratik.
Në Mal të Zi, bashkësitë lokale përballen me sfida të mëdha. Një studim i CEGAS-it (Qendra për Liritë Qytetare) tregoi se mbi ¾ e qytetarëve nuk kishin asnjë kontakt me bashkësinë e tyre lokale dhe nuk ishin të informuar për aktivitetet apo kompetencat e saj. Kjo shkëputje minon qëllimin e bashkësive lokale si platforma për nisma qytetare dhe shprehje të mendimit publik. Aktivitetet e bashkësive shpesh dalin në pah vetëm gjatë fushatave zgjedhore, duke shërbyer si pika mobilizimi për strukturat në pushtet, dhe jo si shprehje e angazhimit të mirëfilltë qytetar. Mungesa e transparencës e rrit edhe më shumë mosinteresimin e qytetarëve për vendimmarrjen lokale dhe politikat publike, duke nxitur pasivitet dhe mosbesim në sistem.
Në këtë kontekst, Ulqini pasqyron këto trende kombëtare. Hulumtimet e OJQ-ve lokale si MogUL, Horizonti Ri, Ul-info dhe Punta Institut tregojnë për një nivel të ulët të aktivizmit qytetar, bashkësi lokale pasive dhe komunikim të dobët ndërmjet qytetarëve dhe autoriteteve lokale. Zgjidhja e këtyre problemeve kërkon promovimin e aktivizmit qytetar dhe pranimin e standardeve ndërkombëtare për pjesëmarrjen e qytetarëve në hartimin dhe zbatimin e politikave lokale.
Rekomandime për Përmirësim
Për të përmirësuar angazhimin qytetar në bashkësitë lokale të Ulqinit, propozohet ndërmarrja e këtyre hapave:
- Mbledhje të Rregullta Qytetare: Organizimi i takimeve të shpeshta të komunitetit për të nxitur dialogun dhe pjesëmarrjen.
- Përdorimi i Teknologjisë: Investimi në rrjetet sociale dhe fushatat digjitale për të rritur dukshmërinë dhe angazhimin e komunitetit.
- Partneritete me OJQ-të: Bashkëpunimi me organizatat joqeveritare lokale për të forcuar nismat komunitare dhe për të shfrytëzuar ekspertizën e tyre në zbatimin e projekteve.
- Edukimi i Rinisë: Futja e programeve shkollore për të edukuar të rinjtë mbi rëndësinë e angazhimit qytetar dhe për të kultivuar një kulturë të pjesëmarrjes aktive.
- Rritja e Transparencës: Përmirësimi i raportimit dhe qasjes në informacion mbi aktivitetet e bashkësive, duke përfshirë edhe të dhënat e kontaktit të udhëheqësve të bashkësive në faqet zyrtare të komunave.
Këto masa mund të shërbejnë si pikënisje për revitalizimin e bashkësive lokale, duke siguruar që ato ta përmbushin rolin e tyre si themele të pjesëmarrjes demokratike.
