Subsidiariteti është një parim që përcakton se funksionet publike duhet të kryhen në nivelin më të ulët të mundshëm të qeverisjes që është në gjendje t’i zbatojë ato në mënyrë efektive. Ky parim është thelbësor për një qeverisje efikase dhe një demokraci funksionale në nivelin lokal. Sipas Kartës Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale, “ushtrimi i përgjegjësive publike duhet, në rregull, t’u besohet autoriteteve më afër qytetarëve”.
Në Ulqin, zbatimi i parimit të subsidiaritetit u mundëson bashkësive lokale të merren me çështje të tilla si banimi, mbrojtja e mjedisit dhe infrastruktura, gjë që kontribuon në një qeverisje më efikase dhe më të përgjegjshme. Megjithatë, zbatimi i këtij parimi përballet me sfida, përfshirë mungesën e resurseve dhe kapaciteteve në nivel lokal.
Pjesëmarrja efektive e qytetarëve në procesin e vendimmarrjes është thelbësore për demokracinë. Megjithatë, në bashkësi të larmishme, interesat dhe nivelet e ndryshme të ekspertizës mund të ndikojnë në balancimin e ndikimit. Zakus dhe Lysack (1998) theksojnë se “interesat e ndryshme dhe nivelet e ekspertizës mund të prishin ekuilibrin e ndikimit”.
Në Ulqin, pjesëmarrja e ulët e qytetarëve dhe mungesa e besimit në institucionet lokale paraqesin pengesa për përfshirje efektive. Sipas hulumtimeve të CEGAS-it dhe OJQ-së Punta, si dhe të organizatave të tjera vendore, mund të arrihet në përfundimin se “qytetarët e Ulqinit tregojnë një nivel të ulët të angazhimit në çështjet lokale”.
Nga ana tjetër, kohezioni social është i rëndësishëm për veprimin kolektiv dhe përparimin e bashkësisë. Bellanca (2023) pohon se “kohezioni social i moderuar maksimizon veprimin kolektiv”. Megjithatë, kohezioni i tepruar mund të çojë në ulje të përgjegjësisë dhe të mundësojë që problemet si korrupsioni të vazhdojnë. Në Ulqin, bashkësitë e lidhura ngushtë mund të përfitojnë nga forcimi i përgjegjësisë dhe transparencës për të siguruar një përparim të qëndrueshëm.
Korniza ligjore e Malit të Zi dhe Statuti i Komunës së Ulqinit ofrojnë bazë ligjore për funksionimin e bashkësive lokale. Megjithatë, pengesat praktike si mungesa e transparencës dhe përfshirjes kufizojnë efikasitetin e tyre. Sipas Kartës Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale, “autoritetet lokale duhet të kenë strukturat administrative dhe burimet e nevojshme për të përmbushur detyrat e tyre”. Bashkësitë lokale në Ulqin përballen me sfida të tilla si aktivizmi qytetar i ulët, dukshmëria vetëm gjatë fushatave zgjedhore dhe mungesa e transparencës. Hulumtimet e organizatave joqeveritare vendore tregojnë për “komunikim të dobët midis qytetarëve dhe autoriteteve lokale”.
Për të përmirësuar funksionimin e bashkësive lokale dhe për të realizuar potencialin e tyre si mekanizëm pjesëmarrës, është e nevojshme të krijohen Këshilla profesionalë të bashkësive lokale dhe të organizohen takime të rregullta, pra kuvende të qytetarëve, për të nxitur dialogun dhe pjesëmarrjen. Në vazhdim, është e nevojshme të rritet transparenca, pra të përmirësohet raportimi dhe të sigurohen informacione të qarta kontakti, si dhe të krijohet një sistem përgjegjësie dhe komunikimi ndërmjet bashkësive lokale dhe vetëqeverisjes vendore. Përveç kësaj, për shkak të zhvillimeve teknologjike dhe ritmit të jetës moderne, është e nevojshme të aplikohet plotësisht teknologjia moderne e komunikimit, pra të përdoren platformat digjitale për të rritur angazhimin, animimin dhe konsultimin e qytetarëve. Po ashtu, duhet që sa më shumë të rinj dhe gra të përfshihen në punën e bashkësive lokale, si dhe të organizohen më shumë aktivitete edukative mbi përgjegjësitë qytetare dhe aktivizmin qytetar. Në fund, si pjesë e veprimit socialisht të përgjegjshëm, është i nevojshëm bashkëpunimi më i madh i bashkësive lokale me OJQ-të, përkatësisht partneriteti me organizatat lokale për të mbështetur iniciativat.
Zbatimi i këtyre masave mundëson që bashkësitë lokale në Ulqin të forcojnë pjesëmarrjen demokratike dhe të kontribuojnë në zhvillimin e qëndrueshëm. Fuqizimi i bashkësive lokale përmes zbatimit të parimit të subsidiaritetit dhe rritjes së pjesëmarrjes së qytetarëve është thelbësor për zhvillimin e një shoqërie demokratike. Edhe pse ekzistojnë sfida, zbatimi i masave të rekomanduara mund të çojë në një qeverisje më efikase dhe më të përgjegjshme në nivelin lokal.
