Në territorin e Komunës së Ulqinit, në vitin 2025, është realizuar një hulumtim mbi funksionalitetin e bashkësive lokale. Hulumtimi, i cili kombinon të dhëna statistikore, analizë ligjore, anketë mbi mendimin e qytetarëve dhe intervista me ekspertë, vlerëson efikasitetin e bashkësive lokale në promovimin e demokracisë participative dhe identifikon pengesat që kanë në rrugën e suksesit të tyre. Hulumtimi është në përputhje me Strategjinë për Reformën e Administratës Publike të Malit të Zi për periudhën 2022–2026, duke i dhënë theksin transparencës, llogaridhënies dhe angazhimit qytetar.
Metodologjia
Hulumtimi ka përdorur një qasje me tri shtylla:
1. Analiza statistikore dhe ligjore: Është bërë një shqyrtim i Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, Statutit të Ulqinit dhe vendimeve të komunës mbi bashkësitë lokale.
2. Anketa mbi mendimin e qytetarëve: Është shqyrtuar mendimi i qytetarëve mbi ndërgjegjësimin, pjesëmarrjen dhe kënaqësinë me bashkësitë lokale.
3. Intervista me ekspertë: Janë konsultuar zyrtarët komunalë, anëtarët e këshillave të bashkësive dhe përfaqësuesit e shoqërisë civile.
Rezultatet Kryesore
1. Ndërgjegjësim dhe pjesëmarrje e ulët:
o 72,2% e qytetarëve dinë se ekzistojnë bashkësi lokale, ndërsa 27,8% nuk janë të vetëdijshëm për ekzistencën e tyre.
o Vetëm 20,7% e qytetarëve të informuar janë ftuar të marrin pjesë, dhe 63,3% nuk janë konsultuar mbi zgjedhjet për këshillin.
o 79,6% e qytetarëve shprehin interes për t’u përfshirë, por 70,7% e shohin bashkësitë si joefikase.
2. Pabarazia gjinore:
o Më pak se 30% e anëtarëve të këshillit janë gra, duke shkelur kërkesat ligjore dhe duke minuar legjitimitetin.
o 80,8% e qytetarëve besojnë se gratë janë të paedukata, megjithatë 86,9% e mbështesin përfshirjen e tyre.
3. Kufizime strukturore dhe financiare:
o Shumica e bashkësive nuk ka zyra të dedikuara, pajisje ose financime, duke u mbështetur në vullnetarizëm.
o Fondet buxhetore të komunës për bashkësitë mbeten të pa shpenzuara dhe nuk janë publikuar raporte financiare.
4. Përzierje politike:
o Këshillat shpesh janë të emëruara politikisht, me mandate të vazhduara pa pjesëmarrjen e qytetarëve.
o 21,9% e qytetarëve e shohin bashkësinë si një mjet për manipulim politik.
5. Mosveprim i Komunës:
o Web faqja e komunës përmban informacione të vjetruara, duke lënë jashtë një bashkësi.
o Vetëm një përqindje simbolike e kërkesave të bashkësisë është adresuar dhe nuk ekziston një sistem monitorimi për aktivitetet.
6. Probleme infrastrukturore:
o Bashkësitë hasin vështirësi në adresimin e nevojave lokale (p.sh., furnizimi me ujë, menaxhimi i mbetjeve) për shkak të autorizimeve të kufizuara dhe neglizhencës së komunës.
Perceptimi i Qytetarëve
· Roli i bashkësive: 29,6% e qytetarëve i shohin bashkësitë si mekanizma për përfshirjen e qytetarëve, ndërsa 28,1% i shohin ato si formalitete pa ndikim të vërtetë.
· Mbështetje e Komunës: 57% nuk besojnë se komuna investon mjaftueshëm në bashkësi; 62,9% besojnë se komuna duhet të marrë parasysh propozimet e qytetarëve në hartimin e politikave.
· Nevoja për reforma: 66,7% mbështesin një rol më të fuqishëm të bashkësive në marrjen e vendimeve politike, 70,4% mbështesin njësi më të vogla të bashkësive dhe 71,1% kërkojnë një platformë për monitorim.
Rekomandime
1. Veprime të Komunës:
o Riorganizoni bashkësitë përmes asambleve qytetare, duke siguruar balancën gjinore.
o Caktoni fonde për anëtarë të paguar të këshillit dhe zyra të dedikuara.
o Krijoni një zyrë profesionale për mbikëqyrjen e bashkësive dhe përditësoni regjistrat e komunës.
2. Iniciativa nga bashkësitë:
o Krijoni platforma digjitale për komunikimin me qytetarët.
o Publikoni raporte të rregullta për aktivitetet dhe financat për të ndihmuar në ndërtimin e besimit.
3. Roli i shoqërisë civile:
o Zgjidhni për reforma në bashkësi dhe lehtësoni dialogun me komunën.
o Rritni ndërgjegjësimin përmes fushatave mediatike.
Në bazë të hulumtimit, si përfundim mund the theskohet se bashkësitë lokale në Ulqin nuk po realizojnë potencialin e tyre si platforma për demokracinë participative për shkak të neglizhencës sistematike, përzierjes politike dhe kufizimeve të resurseve. Pavarësisht interesit të lartë të qytetarëve, besimi dhe angazhimi mbeten të ulët. Reforma urgjente është e nevojshme, duke përfshirë profesionalizimin, përfshirjen gjinore dhe mbështetje më të përmirësuar nga komuna, për të përputhur bashkësitë e Ulqinit me objektivat ligjore dhe strategjikë për qeverisjen lokale gjithëpërfshirëse.
