Është nder dhe këenaqesi për mua qe Dr. Gani Karamanaga nuk harron që librat e tij ti pronovoje ketu ne Shkoder.Kjo ka edhe një arsye tjeter te forte “Rrënjet” e të parëve te doktorit janë diku aty në lagjet e lashta dhe të lavdishme rreth Kalasë së Shkodrës ,Rozafa.Pra ,është nje sternip i nderuar i Shkodrës sonë.
Dhe Shkodra e kulturës ,e traditave te vyera ,e mikrpritjes dhe e bujarisë gjithmone e ka mirpritur doktorin dhe librat e tij .Ka një fjale te urtë te cilen e kam përmendur në një nga librat e mij ,
“Kush e nderon, e i ban mirë, Shkodrës ,Shkodra nuk e harron “
Ndaj unë kam dëshirë e ndjej per detyrë që personalisht ta falenderoj përzemersesht Dr. Gani Karamanaga.
Dr Ganon ,që e kam parë vetë se sa shumë e duan dhe e respektojnë te gjithë në Ulqin , e njeh edhe Shkodra si mik të saj .
Vlera e nje libri është ne informacionin që jep dhe ne mesazhet që përcjell tek lexuesit.Qe te dyja këto nuk i mungojne këtij libri .Madje do të thoja se libri “Pazari i Gjytetit”është nje “Enciklopedi “ulqinake ose mund ta përkufizonim enciklopedi e jetës ne Ulqin.
Enciklopedia e jetes ulqinake sepse na flet për çdo gjë që është karakteristike dhe dalluese ,si të thuash përfaqesuese për Ulqinin.Kalaja me rrugicat karakteristike,deti dhe detaria ,ullishtat e mbi te gjitha njerezit te dashur e në harmoni me njëri tjetrin. Ne Shkodër e kanë dashur dhe e duan Ulqinin .Libri flet për ato që e dallojne Ulqinin si një qytet i vjetër që nga lindjet,fejesat,martesat,dashuritë ,kujtimet e se kaluarës e të tjera.
Është enciklopedi e jetës në Ulqin.Unë jam krajan ,origjinen e kam nga Kraja e Shkodrës .U emocionova kur lexova ne libër per Krajen e për krajanet të cilët edhe sot e kësaj dite Ulqini i pret krahehapur ata.U krenova për ate krajanin që kish kaluar si detar nepërmjet porteve kryesor të botës .Jam ndjerë i lumtur dhe i emocionuar kur vija ne Ulqin e gjeja mikun tim te ndjerë e të paharruar Jaho Cungun ne shoqerinë e perditshme të krajanëve ,që unë i respektoj.Pra Ulqini mikpitës është një mesazh tjetër i librit.
Ne mënyrë figurative do të quaja edhe nje “roman “ i jetës ne Ulqin me personazhe te spikatura që na gëzojne ka kufi.Larmi personazhesh me vecorite e tyre .
Po e filloj por mos ma merrni për nepotizem , me Ali Peshkun, që unë sa herë shkoj tek ai që ne krye te rrugicës i therras “A je ne shtepi Ali Kadija “e me të tjerë të moshuar 80-90 vjecarë që ulen me njeri tjetrin e sjellin kujtime të bukura që lidhen me jetën e me qytetin e tyre e që përbejnë një arkiv të gjallë.Por edhe deri tek ato fëmijë që kanë gjetur një shesh ne Kala e luajnë futboll me topa lecke .E kur sjellin një top futbolli të vërtetë ,ato fëmijë bijnë në hall se ky mjet i ri u krijonte një shqetesim legjitim se topi kërcente e binte ne oborret e fqinjëve . Ç’bukuri .
Por mbi të gjitha libri është një apateozë për detin dhe detarinë.Ne mënyrë të vetveditshme ,të natyrshme ,në çdo gjë hyn edhe deti e detaria .
Unë kam kryer shërbimin ushtarak në marinë ,disa herë kam udhetuar me nendetëse në ujrat e mesdheut dhe kam përjetuar mbresa te paharrueshme ,madje vite me pare kam shkruar për detin .
Det ,ai qe nuk ka jetuar ne det ,bukurinë e tij e shef përciptazi e ne hapsirë romantikë pa fund e anë.Ato që ndigjojnë ushtimen e tij nga bregu e quajnë bukuri të vrazhdë .Por deti sa asht i bukur ,asht edhe i egër e i tremshem ,eëhte edhe dinak….
E të tjerë me gjatë .Një shoku im i vjetër qe eshte këtu në sallë qe kish lexuar Maksim Gorkin mbasi e kish lexuar shkrimin tim ma thotë :
Po ku është zgalemi këtu?!
Unë mund të ju tham pa asnjë lëkundje ,zgalemet e detit na i paraqet libri i Dr .Ganos. Ja shikoni ,deti i tërbuar ,erë ,suferinë.
Nga dritaret e shtëpive të Kalasë dalin nënat ,nuset ,fëmijët dhe shikojnë detaret të afërmit e tyre tek përleshen me dallget e furishme deri sa në atë përpjekte titanike për të kapur bregun e për të stehuar anijet në molet e Ulqinit .E megjithatë ,një personazh i librit i thote autorit :
“Kur flas për detin ,më duket se tërë bota ështe e imja “
Por mua me pëlqen te theksoj e të ndalem në mënyrë të vecante tek lidhjet e lashta të Shkodrës me Ulqinin .Ashtu si Buna lidhë e bashkon ,freskon e vadit dy qytetet tona ,ashtu si një fill i kuq përshkon tërë librin miqësia dhe dashuria e sinqertë e ndërsjelletë mjes dy qyteteve tona Shkodrës e Ulqinit .Është një afërsi shumë e vjetër ,shumë e fortë ,me histori heroike.
Kur fuqitë e mëdha të Europes e shiten Ulqinin ,ulqinakët u çuan ëe armë në dore per ti dale zot trojeve te tyre .Ne ndihme u erdhen menjehere shkodranet me arme ne dore .Luftetaret shkodrane e barten ne krah me vig deri ne Shkoder komandantin e tyre Isuf Sokoli i cili vdiq mbas tre ditesh nga plaget e luftes .Prijesit ulqinake te lidhjes se Prizrenit per Ulqinin Mehmet Beci e Mehmet Gjyli pas pushtimit te dhunshem erdhen e gjeten strehe ketu ne Shkoder.Kole Idromeno vinte ne Ulqin dhe naten kendonte kenge shkodrane e ulqinake e gjithe diten pikturonte shkembijte mahnites ,detin e Ulqinit ,duke bere nje nga tabllote me te bukura te tij .
Përvec këtyre Dr. Ganoja na tregon se si vajzat e bukura , puntore , të sjellshme u martuan këtu në Shkodër me djemtë trima e punetorë e të sjellshëm .Ai permend Hajlijen , ,Shemsijen ,Limonen vajzen tjetër të Mines e da të tjera. Duke bërë e rritur fëmijë që u bënë të vlefshëm ,të dobishëm per Shkodrën e për Ulqinin e për gjithë Shqipërinë .
Eç’te thuash me tepër për lidhjet Shkodër-Ulqin e Ulqin –Shkodër .Çdo gjë e ka thënë bukur mire autori ne librin “Pazari i Gjytetit” .
Të lumtë dora ,mendja e zemra Doktor .Na gëzo edhe me libra të tjerë të mirë .
Shkodër,19 Tetor ,2019
