Vizita e varreve të evlijave, dëshmorëve dhe dijetarëve për marrjen e bekimit dhe lutje ndaj Zotit të dashur ishte një praktikë e pranishme në të gjitha brezat e muslimanëve në Ulqin dhe Tivar. Një gjë e tillë u miratua nga autoritetet në besim, ndaj nuk është për t’u habitur që në zonat e këtyre qyteteve sot ka rreth njëzet tyrbe.
Një nga më të njohurat është sigurisht ajo në Ranë, ku tre shekuj më parë kishte një teqe të urdhrit të dervishëve sadi. Shehët e tyre të shquar morën pjesë në mbrojtjen e Ulqinit në vitin 1718. Për dy viktimat, ulqinakët ndërtuan tyrbe në shenjë mirënjohjeje dhe përkujtimi të vazhdueshëm të brezave të ardhshëm për heroizmin e tyre gjatë mbrojtjes së qytetit nga Venedikasit.
Ky vend kulti vizitohet shpesh nga vizitorët dhe turistët e të gjitha besimeve dhe kombeve dhe mirëmbahet me shumë respekt nga familja Peku.
Njëkohësisht tyrbja e Hasan-Dedës, e ndërtuar në vitin 1612, kishte një vlerë të veçantë për banorët e Tivarit të Vjetër. “Ishte një lloj faltoreje që vizitohej herë pas here, sidomos në Bajram. Të varfëritë dhe njerëzit e pushtuar nga fatkeqësia, veçanërisht në të kërkonin ngushëllim”, shkruan publicisti Zhelko Miloviq.
Në dekadat e fundit, një nga vendet më të njohura për t’u vizituar është tyrbja në Ostros, ku është varrosur Sheh Tahir Kanaqi (1908-1985). Ai ishte i madhi i fundit i sufizmit në këtë zonë, një autoritet shpirtëror i padyshimtë, një produkt autentik i mendimit dhe praktikës të fesë, një njeri i shenjtë, një thesar i fshehtë, që me hirin e Zotit të Vetëm lidhi këtë dhe atë botë.
Sheh Tahiri ka qenë gjithmonë në shërbim të popullit dhe gjithmonë i vetëdijshëm për Zotin e Madhëruar! Ai ka ndihmuar mijëra njerëz me njohuritë dhe këshillat e tij. Një nga njohuritë e tij të fshehura ishte se ai dinte emrin e çdo njeriu pa e takuar më parë!?
“Të gjitha fetë në këtë botë janë si lulet e një kopshti me trëndafila. “Çdo fe është një dritë në errësirën e injorancës dhe secila në mënyrën e vet ndihmon, pavarësisht nga ngjyra e saj”, tha ky udhëheqës i madh Rufai.
Miku i tij i nderuar, Don Frano Markiq, thotë se Kanaqi e donte me shumë dashuri çdo njeri, pa marrë parasysh se nga është, nga çfarë feje apo kombi është. “Shejh Tahiri nuk ka vdekur. Ai jeton, do të jetojë dhe veprat e tij nuk do të harrohen kurrë”, beson ky prift katolik.
Ajo që mësuesit tanë të mëdhenj na kanë lënë trashëgim është që qeniet njerëzore – me kusht që të jenë bekuar për jetën – të bëhen një burim edhe më i fortë bekimesh pasi largohen nga kjo botë.
Dhe Shehu i mençur na mësoi në një nga poezitë e tij të kuptojmë shenjat e qëndrueshme të kohërave:
“Jeta ndryshon vetëm,
Jo, me siguri, nuk do të përfundojë kurrë,
Nuk ka fillim e as fund,
Ishte, është, dhe do të jetë.
Një nga lutjet e tij të fundit, por edhe ato të mira, ishte: Zoti ynë, mos na lejo të devijojnë zemrat tona, kur tashmë na ke treguar rrugën e drejtë dhe na jep mëshirën Tënde; Ti je, me të vërtetë, Ai që jep shumë. (Ali Imran, 8)
(Ky tekst u krijua në kuadër të projektit të promovimit të ndërkulturalizmit në Ulqin dhe Tivar, të cilin e financon Ministria e Administratës Publike, Shoqërisë Digjitale dhe Mediave, nga Fondi për nxitjen e pluralizmit mediatik dhe shumëllojshmërisë së mediave.)
